«Неменеге жетістің, бала батыр?» деп басталатын ақиық ақын Мұқағалидың өлеңі есіме түсіп отыр. Облыс орталығына таяқ тастам жердегі Сырдария ауданы бойынша қан майданның бел ортасында жауға оқ атып, ел үшін күрескен бар-жоғы екі ардагер ғана қалыпты. Бірі – Яхия Тасыров, екіншісі – біздің бүгінгі кейіпкеріміз Махамбет Бержанов.
Кенттің шеткі көшелерінің бірінде орналасқан көк қақпалы еңселі үйдің бір бұрышына «Бұл үйде ҰОС ардагері Махамбет Бержанов тұрады» деп жазылыпты. Өскелең ұрпақ білсін, ардагерге құрмет жасап жүрсін деген мақсат қой баяғы. Бізді көрген қария төсектен тұра сала, құрметімізге разылығын айтып, сапарымыздың жайын сұрап, терең ойға шомды. Бәлки, сұрапыл жылдар жайын ой елегінен өткізсе керек. Өмірінің қырық жылын құқық қорғау саласына арнады. Қолынан қару түспеген қаһарман соғысқа аттанғанда кәмелет жасқа да толмаған еді.
– Әскерге Жалағаш ауданына қарасты Ынтымақ колхозынан шақыртылдым. Қазіргі Еңбек ауылы. Алтыншы сыныптың алғашқы айларында әскери комиссариатқа шақырды. Ол уақытта бізде ондай мекеме жоқ, Қармақшыға бардық. «Дайындалып жүріңдер, майданға барасыңдар» деп ескертті. Ауылда бейқам жүрген бала едік, 1943 жылдың наурызында Қиыр Шығыстан бір-ақ шықтық, – деді майдангер сөз басында.
Сарбаздарды күн жүріп, түн жүріп, 26 күн дегенде Чита облысы Матсеевский стансасынан түсіріп, жертөлеге орналастырады. Әдепкіде ауыл балаларын аз-кем оқытып, қолға қару ұстатып үйретті. Қағылездерін дереу іріктеп, алдыңғы лекпен майдан даласына жөнелткен. Тамыз айында үшінші эшелонның қатарында Махамбет Бержанов та мылтық асынып, оқ пен оттың ортасына кете барды. Забайкал әскери округі 36-шы армиясының 293-атқыштар полкінде әскери борышын өтеуге кірісіп кетті.
– Бірде Чита облысы Чита стансасында эшелон тұтастай дизентерияға шалдықты. Амал жоқ, ондай ауруға ұшыраған әскер қайдан соғыссын?! Қырық күн карантинге қойды. Содан бізді Германиямен одақтас Жапонияны алуға дайындады. Әбден әскери тәртіп пен ережені нықтап санаға құйып, қайтпас қайсар етті. Сөйтіп, біз 1945 жылдың 8 мамырында шекара асып, Манчжурияға кіріп бардық. Оны азат ету үшін күрестік. Жапондар жеңіліске ұшырады, – деп қысқа қайырды ақсақал.
Соғыс бітіп, құлазыған елдің еңсесін көтеруге кіріскен майдангерлер қатарына Махамбет Бержанов 1948 жылдың қарашасында елге оралғаннан кейін қосылды. Ұлы Отан соғысына аттанып, Жапон соғысынан елге оралған қаһарман 1954 жылы Ішкі істер органдарына қызметке қабылданды. Қармақшы аудандық ішкі істер бөлімінің бастығы қызметіне дейін көтеріліп, полиция полковнигі шенінде құрметті еңбек демалысына шықты.
Махамбет Бержановқа ҰОС жылдарында «Жапонияны жеңгені үшін» медалі, І дәрежелі «Ұлы Отан соғысы» ордені табысталған. Сондай-ақ, «Ерен еңбегі үшін», «Кеңес милициясына – 50 жыл» медальдарымен марапатталды. «Үздік қызметі үшін» төсбелгісі мен көптеген медальдары омырауда жарқырап тұр. Өсіріп-жеткізген ұл-қыздарынан немере мен шөбере өрбіп, мәуелі ағашқа айналды. Енді ғибратты ғұмыр иесі олардың түзу шыбықтай қалыптасуына тәрбие беріп отыр.
– Айналайын, кезінде біздің қолымыз көп нәрсеге жетпеді. Білім алыңдар, қазір білектінің емес, біліктінің дәуірі. Білсең, озасың, білмесең, тозасың. Замандарың, тыныш, бейбіт болсын. Еліміз аман, жұртымыз тыныш болғай. Тілегіміз сол, – деген қарияның ақ тілегі мен ақ батасын арқалап біз кеттік.
Дәулет ҚЫРДАН.
Сырдария ауданы.
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
