Ерлан Бердібаев: «Мемлекет мүлкін басқару тәсілі жетілдіріле береді»

2112

0

Ерлан Құлахметұлы Бердібаев 1963 жылы Жаңақорған ауданында туған. 1984 жылы Алматы халық шаруашылығы институтын экономист-бухгалтер мамандығы бойынша бітірген. Еңбек жолын Жаңақорған аудандық қаржы бөлімінің мемлекеттік кірістер инспекторы болып бастады. Аудандық әкімшіліктің экономика бөлімінің басшысы, қаржы бақылау комитетінің аға бақылаушысы, облыстық қаржы бақылау комитетінің аға бақылаушысы болды. Салық полициясы қызметінде бірқатар лауазымды жұмыстар атқарды.

2010-2020 жылдары «Болашақ-Шиелі» оқу орталығының директоры, Қызылорда қалалық тұрғын үй инспекциясы бөлімінің басшысы, облыстық сәулет-құрылыс бақылау басқармасының бөлім басшысы, Қызылорда қаласы әкімінің орынбасары қызметтерін атқарды. 2020 жылдан Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитетінің облыс бойынша департамент басшысы қызметін атқарып келеді. Бірқатар мемлекеттік марапаттар иегері.

Газет тілшісімен сыр-сұхбат мемлекет мүлкін жекешелендірудің өзекті мәселелеріне арналады.

Ерлан Құлахметұлы, қазір еліміз жекешелендірудің шешуші кезеңіне қадам басты. Оның бүгінгі барысы туралы не айтасыз?

– Қызылорда мемлекеттік мүлік және жекешелендіру департаментінің  негізгі міндеттерінің бірі – облыс аумағындағы республикалық меншік объектілерін басқару, жекешелендіру және оған бақылау  жүргізу. 

Департамент мемлекеттік заңды тұлғаларға бекітіліп берілген ны­сандарды  пайдаланудың тиімділігін арттыру мақсатында  уақытша бос тұрған тұрғын үй емес жайларға екінші бір мемлекеттік заңды тұлғаларды орналастыру, мүліктерді жалға беру және мемлекеттік заңды тұлғалардың мүліктерін және мем­лекет пайдасына айналдырылған мү­лік­терді жекешелендіру бағы­тында тиімді жұмыстар жүргізіп келеді.

Қазіргі уақытта облыс аймағында 111 республикалық мемлекеттік мен­шік субъектісі бар. Алдымен мүлікті теңестіру мүмкіндігіне жол беретін,  мемлекеттік мүлікті мемлекеттік меншіктің бір түрінен екінші түріне беру бойынша жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп жасалып жатқан жұмыстарды атап өткім келеді. 2020 жылы департамент облыстық қаржы басқармасымен бірлесе оты­рып, коммуналдық меншіктен респуб­ли­калық меншікке мүліктерді беру бойын­ша 22 алыс-беріс актісі, ал рес­публикалық меншіктен комму­налдық меншікке 33 алыс-беріс актілерін бекітті. Ал, ағымдағы жылдың 3 айында 25 алыс-беріс актісі бекітілді.

Сонымен қатар, бюджеттік қара­жатты үнемдеу мақсатында артық немесе пайдаланбай бос тұрған нысандар жеке тұлғаларға ұсынылды. Бұл орайда мемлекеттік мүлікті сатудың, сенімгерлік басқаруға немесе жалға берудің  ашықтығы сақталды. Яғни, мемлекеттік мүлік тізімі веб-порталында www.gosreestr.kz барлық керекті ақпарат бар. Сонымен қатар, барлық аза­маттар үшін тендерге, сауда-сат­тық­қа қатысуға мүмкіндіктер қарас­тырылған.

Жалға беру, тендерді өткізу электрондық форматта ұйымдас­ты­рылуына байланысты қатысу­шының географиялық орналасқан жеріне қарамастан, сауда-саттыққа қатысу үшін жағдай жасалған. Ол ашықтық пен жариялықты қам­тамасыз етеді. Сонымен қатар, уақытты үнемдейді, пайдаланушыларға қо­лайлы жағдай жасайды және адами фактордың ықпал етуін толығымен болдырмайды.

Бірыңғай сауда алаңы тек қана қатысушыға емес, барлық тілек біл­дірушілерге қолжетімді және одан жекешелендіру нысанының сипат­тамасын, бағасын, сауда-саттықтың қорытындысын көруге болады.

Департаменттің қызметінде нысандарды жалға беру бойынша жұмыс ерекше бақылауда тұр. 2020 жылы жалға беру бойынша 78 келісім шарт жасалып, 2,622 мың шаршы метр алаң жалға берілді. Осы жалға беруден республикалық бюджетке түскені 49,5 млн теңге, өсімпұл 58,6 мың теңгені құрады. Ақшалай қаражаттың түсуінің көбею тенденциясы жылдан жылға сақ­талып отыр. 2021 жылдың 1 сәуіріне мемлекеттік мүліктің  2,257 мың шаршы метр алаңы жалға беріліп, жалға беруден 12 млн теңге түсті.

Сонымен бірге, әкімшілік ғи­мараттардағы артық алаңдарды жалға беру, шағын кәсіпкерлер субъек­ті­лерінің дамуы үшін қосымша жағдай қалыптастыратынын атап өтуге болады. Нысан­дарды жекешелендіру, жалға және сенімгерлік басқаруға беру бойын­ша Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру депар­тамен­тімен ұйымдастыратын комис­сия­сына Қызылорда облы­сының кәсіп­керлер палатасының мүше­лері қатысып, департаментпен белсенді ынтымақтыстықта жұмыс жасауда.

Қарқынды жұмыстар мемле­кеттік мүлікті жекешелендіру бо­йынша да жүр­гізілуде. 2020 жылы республика­­лық мү­лікті жеке­ше­лендіруден 56 нысан са­тылып, 61,9 млн теңге қаражат рес­публикалық бюджетке түскен. Сауда-саттықта негізінен жылжымайтын мүліктер сатылған (төменгі өтімділік дең­гейдегі автокөлік құрал­дары, соны­мен бірге, оңтайландыру нәти­жесін­де анықталған мемлекеттік органдардың ғимараттары).

Сонымен қатар, республикалық мен­шіктегі нысандарды сенімгерлік бас­қаруға беру бойынша департамент жұмыс жасауда. 2019 жылы  сатып алу құқығынсыз сенімгерлік бас­қаруға жалпы алаңы 159,1 шаршы метрді құрайтын 2 нысан 3 жыл мерзімге берілген.

Сатып алу құқығынсыз сенім­герлік басқаруға негізінен Қылмысты-атқару жүйесі департаментінің тү­зету мекемелерінің нысандары суве­нир­лердің, ағаш бұйымдарының, кеспе тастар мен тігін өндірісінің және т.б. цехтарын ашу үшін беріледі. Бұл нысандарды сенімгерлік бас­қару­ға берудің ең маңызды шарты –  жаза­сын өтеушілерді жұмыспен қамту.

Бұл жерде кәсіпкерлер түзету мекемелерінің бос тұрған және жөн­деуге жататын нысандарын тиімді пайдаланып отыр. Сонымен бірге, жаза­сын өтеушілерді жұмыс­пен қам­тып, айлықтарын беріп, жаңа маман­дықтарға оқытуда.

Экономикалық реформаларды жүргізу кезеңінде мемлекеттік активтерді тиімді басқару мәселесі ерекше өзектілікке ие болады.

– Мемлекеттік меншікті бас­қару жүйесінің тиімділігін арттыруға бағытталған маңыз­ды бағыттардың бірі Қазақ­стан Республикасы Қаржы министр­лігінің Мемлекеттік мүлік және жеке­шелендіру комитеті мен оның аумақтық бөлімшелері іске асы­ратын «Бірыңғай теңгерім ұстаушы» жобасы екенін білеміз. Жобаның жүзеге асырылу барысы туралы не айтасыз?

– Оның мақсаты – ғимараттарға, құры­лыстарға және автокөлік құрал­дарына техникалық қызмет көрсету жөніндегі мемлекеттік органдардың өздеріне тән емес функцияларын кейін­нен оларды шағын және орта бизнес субъектілеріне бере оты­рып, орындаудан босату болып табы­лады. Бұл департамент үшін жаңа функция және бұған дейін айна­лыспағанымызды айта кету керек.

Жобада Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру коми­тетінің аумақтық бөлімшелеріне ғима­раттарға қызмет көрсетуге тар­тылған жылжымайтын мүлік объек­­тілерін, автокөлік құралдарын, штат­­тан тыс қызметкерлерді, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Қаржы ми­нистрлігі жүйесінің аумақтық бөлім­­шелерінің ғимараттары мен авто­көлік құралдарын ұстауға арнал­ған шығындарды беру қарас­тырылған.

Осылайша, «Бірыңғай теңгерім ұстау­шы» жобасын іске асыру аясын­да Қызылорда мем­лекеттік мүлік және жекешелендіру депар­та­­ментінің теңгеріміне 33 жылжы­майтын мүлік объектісі, оның ішінде 15 қосалқы объект және 18 автокөлік құралдары (қазынашылық департа­мент­терінің, мемлекеттік кірістер мен оның аумақтық бөлімшелерінің негізгі құралдары) қабылданды.

Мүлікті бірыңғай теңгерім ұстаушыға беру осы функцияларды орындау бойынша бизнес-процес­терді, штаттан тыс қызметкерлердің санын, ғимараттар мен автокөліктерді күтіп ұстауға, оларға қызмет көр­сетуге арналған шығыстарды қыс­қарту жолымен республикалық бюджет­тің әкімшілік шығыстарын оңтайлан­дыруға мүмкіндік берді.

Ғимараттарға қызмет көрсету мен күтіп-ұстауға жұмсалатын шығын­дарды оңтайландыру үшін депар­таменттің теңгеріміндегі барлық әкім­шілік ғимараттарда орна­ластырылған қызметкерлерді оңтайлы отырғызу және артық үй-жайларды босату бойын­ша жұмыс тұрақты негізде жүргізілді.

Коммуналдық қызметтер үшін төлем, сондай-ақ ғимараттарды ұстау­ға және оларға қызмет көрсетуге ар­налған шығындар Мемлекеттік орган шығыстарының жалпы үлесінің басым бөлігін құрайтыны ешкімге құпия емес. Оң экономикалық нәти­же алу мақсатында «Бірыңғай теңгерім ұстаушы» жобасын іске асыру шеңберінде Қазынашылық және Мемлекеттік кірістер депар­таменттерінің аумақтық бөлім­шелерін оңтайлы орналастыру жүр­гізілді. Облыстың 5 ауданында Мемлекеттік кірістер және Қазына­шылық бөлімшелері бір ғи­ма­ратта орналасқан, ал 2 ауданда оңтайландыру бұрын жеке тұл­ғалардан үй-жайларды жалға алған және де басқа республикалық мем­лекеттік заңды тұлғаларды орна­ластыру арқылы жүргізілді.

Қазіргі таңда Қазынашылық және Мемлекеттік кірістер депар­та­мент­терінің аудандық басқар­ма­ларының ғимараттар мен үй-жай­ларға қызмет көрсету және күзету, құрылғыларға қызмет көрсету бойынша барлық қызметтер бәсе­келестік ортаға беріліп, депар­тамент тарапынан тиісті жұ­мыстар өз кезегінде жүзеге асырылуда.

Сонымен қатар, департамент жеке­леген негіздер бойынша мем­лекет пайда­сына айнал­дырылған мүлікті одан әрі пайдалану жұ­мыстарын ұйым­дастыруда елеулі жұмыс атқарып келеді.

– Аукциондардың ашықтығы қалай қамтамасыз етілуде?

– Сот актілері негізінде мемлекет пайдасына кірістелген мүліктерді өткізу бойынша (құны 582,4 млн теңге) 2020 жылы  153 электрондық аукцион өткізіліп, барлығы 12755  мүлік сатылып, бюджетке 181,2 млн теңге қаражат түсірілді.

Құны 391,6 млн теңгенің мү­ліктері респуб­ликалық және ком­муналдық меншік мүліктерінің құра­мына (теңгеріміне)  өтеусіз бекітіліп берілді.

Атап айтсақ, олардың ішінде, 16,9 млн тенгенің 16 бірлік автокөліктері, 158,2 млн тенгенің жанар-жағармайы станциясы (АЗС) ғимараты, 327,2 мың тенгенің 80 дана оргтехникалар және құны 5,4 млн тенгенің 12600 халық тұтынатын тауарлары сатылды, сонымен қатар, әлеуметтік қызметтердің субъектілеріне қолдау беру мақсатында, Кызылорда қала­сы әкімдігі жанындағы қалалық коммуналдық шаруашылығы және тұрғын үй бөліміне қала тазалығы қызметіне пайдалану үшін, құны 110,3 млн теңге тұратын бір ғимарат және Қызылорда қаласының жұмыспен қамту, әлеуметтік бағдар­ламалар және азаматтық хал актілерін тіркеу бөлімінің Жұмыспен қамту орта­лығының әкімшілік ғимараты үшін құны 270,1 млн тенге болатын бір ғимарат өтеусіз бекітіліп берілді.

Сондай-ақ, мүліктердің 4100 түрі одан әрі пайдалануға жарам­сыз­дығынан департамент жанынан құ­рылған ведомствоаралық облыс­тық комиссия шешімдерімен жойылды.

ҚР «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы», ҚР «Мем­ле­кеттік қызмет туралы» заң­дарына және Үкіметтің 2002 жылғы 26 шілдедегі №833 қаулысымен бекі­тілген Жекелеген негіздер бойынша мемлекет меншігіне айнал­дырылған (айналдырылуы тиіс) мүлікті есепке алудың, сақтау­дың, бағалаудың және одан әрі пайда­ланудың Қағидасына сәйкес, мемлекеттік қызметшімен қандайда бір қабылданған сыйлық­тар­дың мем­лекеттік қорға тапсырылуы (өткізілуі) міндеттелген.

Өткен 2020 жылы мемлекеттік арнайы қорға төрт мемлекеттік қызметшілермен қабылданған сый­лық­тарды электрондық сауда-саттықта өткізу­ден 22,1 мың теңгенің қаражаты бюджетке тү­сірілді. Мемлекеттік қорға аталған сыйлықтарды қабылдау жұмыстары биыл да және де жекелеген негіздер бойынша мемлекет меншігіне айнал­дырылған мүліктерді есепке алудың, сақтаудың, бағалаудың, одан әрі пайдаланудың жұмыстары өз дәрежесінде тиісті кестелерге сәйкес жүргізіліп келеді.

Қорыта айтқанда, мемлекеттік мүлікті басқару тәсілдері белгі­лен­ген тәртіп бойынша жүзеге асы­рылуда. Бұл нарық жағдайында бәсе­келестіктің қанат жаюына ықпал жасайды.

Әңгімелескен

Жолдасбек АҚСАҚАЛОВ,

«Сыр бойы»

 


>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<