Сол күні мұғалімі бір хатты қолына ұстатты да, «үйіңе барған соң анаңа оқыт» деді. Өзі хат танымайды. Келе сала, қағазды анасына көрсетті. Анасының көзі жазбаны оқығаннан-ақ жасаурап кеткен еді. «Сен басқалардан ерекше, тым ақылды бала болғандықтан, оқытушың мұнан әрі оқыта алмаймыз депті. Енді сені өзім оқытамын» деді. Сол күннен кейін мектепке бармады. Өсе келе ғылым жолын таңдады. Кейінірек үйіне бір барғанында анасының қобдишасынан баяғы хатты көзі шалды. Оқыды да сенер-сенбесін білмей тұрып қалды. Хатта мұғалімі баланың үлгерімі нашар екенін, айтқанды ұқпайтынын, сондықтан оқыта алмайтынын жазған екен…
Ал, ол адамзат тарихында электр шамын ойлап тапқан өнертапқыш, әйгілі ғалым Томас Эдисон болатын. Бұл туралы бұрын да оқыған боларсыз. Байқадыңыз ба, ана үміті баланы алға жетелейтін, құласа қайта тұрғызатындай күшке ие. Әке сенімі де бойыңа қуат береді. Сондықтан барлық бала отбасында мейірімді сезініп, өзіне сеніп үйренсе дейсің. Бала шақта мейірім көрмеген, шаңырағында ұрыс-керістен көз ашпаған балаларға өскенде де қиын. Ал, Отан отбасынан құралады. Елімізде адам құқығы, отбасының тыныш, тату болуы басты назарда. Соңғы уақытта «Әлемде пандемия әсерінен шайқалған шаңырақ көбейді» деп жазады ақпарат құралдары. Бізде көрсеткіш қалай?
Сыр елін басқа облыс тұрғындары руханият бесігі деп есептейді. Ол рас. Дәстүрге берік, қазақы тәрбиені ұмытпаған, ұл-қызын «ұят болады» деген бір сөзбен-ақ тыйып, үлкенді қадірлейтін халық. Бірақ соңғы уақытта «ойсыз үйленіп, мұңсыз ажырасты» деген сөз жиі айтыла бастағаны жасырын емес. Ажырасу көбейді. Облыста қанша отбасы бары халық санағы кезінде ғана анықталатындықтан, дәл қазір нақты айту мүмкін емес.
Бірақ ең қуаныштысы, карантин кезінде ажырасушылар саны әлдеқайда азайған. Облыстық статистика департаментінің мәліметінше, биыл қаңтар мен шілде аралығында облыста 2483 жұп некеге тұрса, былтыр осы мерзімде 3074 жұп некеге тұруға өтініш берген. Карантин режиміне сәйкес адам көп жиналмауы керек, денсаулыққа мән беру қажет деген ескертпеден соң үйленуді кейінге шегеру көбейген секілді. Ал, биыл өңірде қаңтар мен шілде аралығында 359 жұп бөлініп кетсе, өткен жылы дәл осы уақыт ішінде 1272 жұптың жолы екіге айырылыпты. Карантин кезіндегі жағдай сырбойылық отбасылардың ұрысып емес, бірігіп өмір сүруіне жол ашқан секілді.
«2020 жылдың қаңтарынан маусымына дейін елімізде барлығы 12747 жұп ажырасқан», – деп жазады 24.kz. Қазақстанда пандемияның төрт айында көбінесе, Алматыда ажырасу ең көп тіркелген. Наурыз, сәуір, мамыр және маусым айларында бұл қалада 554 жұп екіге бөлінген. Екінші орында – Қарағанды облысы. Үшінші орында – Алматы облысы. Ажырасулардың ең аз саны Қызылорда облысында тіркелген.
Ал әлемде ше? Global Times газетінің хабарлауынша, осы жылдың наурыз айының басында Қытайда ажырасқысы келетін ерлі-зайыптылардың саны бірнеше есе артқан. Жұптар тәулік бойы бірге болғанға шыдай алмапты. Тіпті арыз берушілер саны көп болғаны сонша, агенттіктер шектеу енгізуге мәжбүр болды. Осылайша, кейбір қалаларда күн сайын он отбасына ғана ажырасуға рұқсат етілді. «Ал Қазақстанда керісінше, карантин нәтижесінде демографиялық бэби-бум болуы мүмкін» деп жазды «Егемен Қазақстан» газеті.
Ал, CNN агенттігі отбасында зорлық көрген жандарға көмек беру үшін Франция, Италия, Испания үкіметі жаңа мүмкіндік қарастырып жатқанын хабарлады.
Сәби саны артты
АХАТ органдары азаматтық хал актілер жазбаларындағы мәліметтерді өңдеу нәтижесінде, облыста қаңтар мен шілде аралығында 12023 сәби туғанын мәлімдеді. Облыстық статистика департаментінің дерегінше, бұл былтырғы осы уақыт аралығындағы көрсеткішке қарағанда 8,8 процентке көп. Демек, биыл «балалы болдым» деп сүйіншілегендердің қатары қалың.
Ал облыста әйелдер мен ерлердің қай жас аралығында отбасын құруға ниеттенетінін білесіз бе? Ерлер арасында белсенді некеге тұру жасы 23-27 жас болса, әйелдерде 20-24 жас.
Әлімжеттік көбейген
Карантинде отбасын сақтап қалуды ойлағандар көбейді. Бірақ өз шаңырағында көз жасы құрғамайтын әйелдер әлі де аз емес. Облыста 2011 жылдан бастап «Қамқорлық» дағдарыс орталығы тұрмыстық зорлық-зомбылық көрген жандарды қолдау мақсатында жұмыс істеп келеді. Орталық жұмысы облыстық жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасының тапсырысы бойынша ұйымдастырылады. Мұндағы деректерге назар салайықшы. Жыл басынан бері 8 айда «Қамқорлық» дағдарыс орталығына 220 адам жүгінген. Оның 65-і әйел, 155-і 18 жасқа толмаған балалар. Ал, өткен жыл бойына 218 адам қызмет алған.
– Өткен жылмен салыстырғанда көмек сұрап келген жандардың көбейгенін байқауға болады. Карантин кезінде зорлық-зомбылыққа ұшырағандар саны артты. Алдағы төрт айда мұнан да көбеюі мүмкін. Өткен жылғы статистиканы қарасақ, күз-қыс айларында отбасында қысым көргендердің саны күрт артып кеткен. Күн салқындаған уақытта әйелдерде де, ерлерде де психологиялық, әлеуметтік жағынан қысым болады. Мұнда ерлі-зайыптыларға психологиялық, құқықтық, әлеуметтік, медициналық, мәдени, экономикалық тұрғыда бірқатар қызмет көрсетіледі. Биылдың өзінде 37 отбасы өз шаңырақтарына оралды. Қазір орталықта 44 қызмет алушы бар, яғни 16 отбасының мүшелері, – деді орталық директоры Жандос Тұсмағамбетов.
Биылдың өзінде елімізде естіген адамның жанын ауыртатын, соңы өлімге апарып соққан бірнеше отбасылық кикілжің болды. Осыдан кейін-ақ әйелдердің тек соңғы сәтте ғана құқық қорғау органдарына шағымданатыны анықталды. Өз шаңырағында зорлық-зомбылық көрген жандар 30-25-40 сенім телефонына немесе 8-777-340-87-34 байланыс нөміріне Whatsapp арқылы жаза алатынын айтқымыз келеді.
Балаға көңіл
бөлесіз бе?
Қазір облыстағы отбасылар арасында марафон өтуде. Шараны ұйымдастырудың да өз себебі бар. Бала құқықтарын қорғау комитеті отбасылар арасында зерттеу жүргізген. Нәтижесінде зерттеуге қатысқан әрбір үшінші отбасы өз баласына үйінде 30 минуттан да аз уақыт бөлетін болып шыққан. Демек балаға тәуліктің жарты сағаты да арналмайды. Сондықтан жас отбасылар арасында «Тату отбасы» онлайн марафоны ұйымдастырылуда.
Шараны ұйымдастырушы – облыстық жастар ресурстық орталығы. Мұндағы жас отбасылар бөлімі түрлі мәселелермен, бала тәрбиесі, тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алумен айналысады.
Марафон бір апта өтіп, күн сайын жеке тапсырмалар беріледі. Айталық бір күні отбасының суретін немесе символын салып, ережелерін және қалыптасқан дәстүрлерін жазса, келесіде балалармен бірге ас дайындап, тәттілер пісіреді. Бөлім басшысы Сымбат Әбдірахманованың айтуынша, жаңа тапсырмалар WhatsApp желісі арқылы беріліп, соңында нәтижесі қаралады. 8-13 маусым аралығында өткен марафонға қатысуға 212 отбасы ниет білдірсе, соның ішінде тек 102 отбасы тапсырмаларды толық орындап, марафонды сәтті аяқтаған. Ал шара соңында ұйымдастырушылар да, қатысушылар да нәтижеге таң-тамаша қалыпты. Отбасы мүшелері марафон уақытында бір-бірін тани түсіп, уақытты қызықты өткізгендерін айтқан.
Ал осы айда ұйымдастырылған екінші марафонға 94 отбасы қатысуда. Смартфонсыз күн өткізбейтін, креативті қалайтын қазіргі уақытта ата-ана мен баланың байланысын жақсартатын мұндай шараларды көбірек өткізу керек сияқты.
Айдана ЖҰМАДИНОВА,
«Сыр бойы».
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
