Ақиық ақын Мұқағали:
… Бала дәурен қайдасың сайраныңмен,
Ойраныңмен, өзіңнің тайлағыңмен?
Апырмау, адасып мен қайда жүргем?!
Қайда кеткен құрбылар тайға мінген?!..
– деп, балалық, одан кейінгі жасөспірім және қайратың тасып, қылшылдаған, отты да, шоқты да жалаң қолмен ұстай кететін қырқаның үстіне шыққан кезеңдердегі достарыңды аласұра іздегенде көңілің толқып, жүрегің елжірей түседі.
Сондай дос, әріптес, үзеңгілес, замандас, «сілтесең – семсер, қорғансаң – қалқан болар», туған жеріне, Отанына адал перзент, елжанды азамат – Қылышбек Әбішев болатын. Енді бүгін сол азамат туралы өткен күндерді еске алып, естелік жазбаққа қолымызға қалам алып отырмыз. Өзі аяғына тұрғызып, өңірдің алдыңғы қатарына шығарған, даңқын көтерген шаруашылықты зейнет жасында да басқарып жүріп, 70-ке жақындаған жасында өз ықыласымен тапсырды да, «енді алаңсыз демалам, отбасымның, балаларымның, немерелерімнің ортасында боламын» деп етек-жеңін кеңге салып, шаңырағының отына қыздырынып отырмақ болғанда ажал құрсағына түсті де, ақиретке аттанып жүре берді.
Еліне белгілі қоғам қайраткері, білікті басшы, ауыл шаруашылығы саласының шебер ұйымдастырушысы, адал дос Әбішев Қылышбектің дүниеден озғанына да міне, бір жылдың жүзі болып қалыпты.
Күні кеше ғана бірге жүрген досымыздың, әріптесіміздің бізден алшақтап, арамыздан бөлініп, мәңгілік сапарға аттанып кеткеніне көзің де, көңілің де сенбейді. Дегенмен, «ажал – ақиқат» деген, оған қарсы тұрған кім бар? Жалған-ай десеңші, дана Қорқыт бабамыз да сол мәңгілік дүниенің жетегінде кетпеп пе еді?!
Біз Қылышекеңмен еңбек жолын 1974 жылы Қызылорда облысы Қармақшы ауданының шаруашылықтарында жас маман ретінде қатар бастадық. Сексенінші жылдардың басында белгілі қоғам қайраткері, Социалистік Еңбек Ері Цай Ден Хак ақсақалдың қарамағында «ІІІ Интернационал» ұжымшарында бірге жұмыс жасадық. Сол жылдары ұжымшарда жас мамандар осы Қылышбек Әбішевпен бірге Айдар Исаманов, Қазбек Сисенов, Рахым Дүйсеков, Мұстафа Доскеевтер бірге тату-тәтті, бір кісідей жұмылып жемісті еңбек еттік. Байтақ жеріміздің, үлкен еліміздің шағын шаруашылығында жүрген біздің, жас мамандар тобының ұйытқысы осы Қылышекең болатын.
Қылышбек – атына заты сай азамат еді. Ол өзі бір қарағанда, бірмойындау, сөзге сараң және кезкелген адаммен әңгіме құра қоймайтын тұйық жігіт көрінетін. Ал шын көңілмен, адал сеніммен, ақ көңілмен араласа кетсең, оның шынайы бейнесіне, керемет келбетіне көзің жетеді, көңілің тояды. Сәл тілін тауып, әңгімеге тартсаң, шаруашылық ісін былай қойғанда, тарих, шежірені майдан қыл суырғандай қылып баяндай жөнеледі. Кейде, жылдың қай мезгілінде де науқандық жұмысы үзілмейтін шаруашылық ісінен уақыт тауып, соның бәрін қайдан оқып-білген деп таңғалатынбыз.
Кейіннен Қылышекең жоғарыда аталған ұжымшардың басқарма төрағасының орынбасары, мен партком хатшысы қызметін қолға алдық. Сол жылдары шаруашылықты жүргізудің ұжымдық мердігерлік әдісі енгізіліп жатқан кез. Шаруашылықты басқару, еңбеккерлермен жұмыс жүргізу әдістері түбегейлі өзгерді. «Еңбегіне қарай – бермегі» демекші, шаруашылықты жүргізудің тың әдісін қысқа мерзімде игеріп алған мамандар үлкен экономикалық көрсеткіштерге қол жеткізді. Шаруашылыққа, оның материалдық игіліктеріне деген көзқарас басқаша. Талап та жаңаша.
1993-1995 жылдары көршілес шаруашылықтарда – мен «ІІІ-Интернационал» ұжымшарына, Қылышекең «Жаңа жол» ұжымшарына төраға болып қатар жұмыс жасадық. Ел экономикасы нарықтық қатынастарға көшіп, шаруашылықтар жекешелендіріліп, майда ұжымдарға бөлініп жатқан өте ауыр уақыт болатын.
Соған қарамастан, Қылышекең «Жаңа жол» шаруашылығының тұтастығын сақтап қалып, оны жаңа заманға сай әлеуметтік-экономикалық жағдайы дамыған, алдыңғы қатарлы шаруашылыққа айналдырды.
Қылышбек Әбішев барлық уақытта өзінің іскерлігімен, біліктілігімен, талапшылдығымен және ізденімпаздығымен ерекшеленетін. Жылт еткен жақсы жаңалықты өндіріске енгізуге әзір тұрады. 2008 жылы облыс әкімінің ауыл шаруашылығы жөніндегі орынбасары қызметін атқарып жүргенімде облыстың білікті шаруашылық басшылары, ғалым агрономдары Құрманбек Бакиров, Қылышбек Әбішев, Алдаберген Құлбаев, Ниатолла Қарақожаев, Абзал Ералиевтерді алып, Ресейдің Краснодар өлкесіндегі кезіндегі «Бүкілодақтық күріш шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтына», қазіргі «Ресей күріш шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтына» тәжірибе алмасуға бардық. Институтта, оның тәжірибе шаруашылықтарында болып, озық үлгілермен танысып, бірлесіп жұмыс жасау жөнінде келісімге келдік. Сол жылы Ресейден күріштің жаңадан шығарылған «Янтарь», «Лидер» сорттарын облысқа әкеліп, жерсіндіріп, еге бастадық.
Бұл өзі оңай шаруа емес. Жаңа сортты табиғи жағдайы мүлдем бөлек өңірге жерсіндіру үшін ғылыми және өндірістік тәжірибе қажет. Дегенмен, осы мүмкіндікті Қылышекең өте тиімді пайдалана білді. Түсімі жоғары жаңа сорттар Сырдың өзгеше табиғатына бейімделді. Келесі жылдары бұл тұқымдар жоғары өнімділік берді және облыста соңғы жылдары пайда болған күріш дақылында кездесетін ауруларға төзімділігін көрсетті. Ол жылдары шаруашылықтардың қаржылық жағдайлары едәуір мүшкіл болатын. Жаңа сортты күріш тұқымының алғашқы легін әкелуге, сол кездегі облыс әкімі Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед облыстық бюджеттен қайтарымды негізде қаржы бөліп, үлкен көмек жасады.
Қ. Әбішев басқарған «Жаңа жол» шаруашылығы алғашқылардың бірі болып, ресейлік ғалымдармен байланысты одан әрі жалғастырып, облыста күріш шаруашылығының қарқынды дамуына айтарлықтай үлес қосты. Бүгінгі күндері облыс бойынша егілетін күріш алқаптарының 70-80 процентке Ресейден әкелінген сорттар егіліп, жоғары өнімділік беруде.
Қылышекең шаруашылықтың бас агрономы, шаруашылық басшысы болған барлық кезеңдерінде егіншілік мәдениетіне, оның технологиясына зор көңіл бөліп, талаптарын мүлтіксіз орындататын. Сол еңбектері нәтиже беріп, «Жаңа жол” шаруашылығы егіншілік мәдениеті, дақылдардың өнімділігі, экономикалық көрсеткіштер жағынан облыста көш бастады. Сол екпінмен шаруашылық бірнеше жылдан бері облыс чемпионы атағын басқаның қанжығасына байлатқан жоқ.
Қылышекең басшы ретінде елдің әлеуметтік жағдайына үлкен мән беретін. Шаруашылықта сол кездің өзінде спорт кешені, ауыл мешіті, тойхана, асхана, дүкен, басқа да әлеуметтік қызмет көрсету орындары пайдалануға берілді.
Сол «Жаңа жол» шаруашылығының орталығы, қазіргі Дүр Оңғар ауылы – көркіне мәдениеті сай дамыған, облыстың бетке ұстар көрікті елді мекендерінің бірі.
Қылышбек Әбішев облыстың, ауданның қоғамдық өміріне де белсене араласып отыруға уақыт табушы еді. Ол – Қармақшы аудандық, Қызылорда облыстық мәслихаттарының бірнеше шақырылымдарының депутаты болып сайланып, маңызды бастамалар көтеріп, аймақ экономикасының дамуына, тұрғындардың тұрмыс деңгейін көтеруге теңдесі жоқ өлшеусіз үлес қосқан абзал азамат.
Бар өмірін Еліне арнап, аянбай еңбек еткен абзал азамат дүниеден өтті. Бірақ, көнекөз данышпандар айтып кеткендей, «Артында адастырмайтын ізі, тәрбие берер сөзі қалды». Ел адында сіңірген еңбегі, абыройлы істері үшін Қылышбек Әбішев «Құрмет белгісі», «Құрмет», «Парасат» және ІІІ дәрежелі «Барыс» ордендерімен және бірнеше медальдармен марапатталды.
Қазір шаңырағын шайқалтпай, азаматтың атын тоздырмай отырған жан жары – Шәкен Қылышекеңнен қалған ұрпақты әкесінің абыройына сай өсіруде. Балалардың бірі Алматыда банк қызметкері, екіншісі – табысты кәсіпкер, үшіншісі – ұстаз.
Ал әріптестерінің, ізбасар шәкірттерінің, жанашыр інілерінің міндеттері – Қылышекеңнің жасап кеткен игілікті істерін, қол жеткізген жетістіктерін төмендетпей, әрі қарай дамытып, жетілдіру деп есептеймін. Олар абзал азамат, тәлімді ұстаз, қамқор аға алдындағы борыштарын лайықты өтейді деп бек сенеміз. Өйткені, Қылышбек Әбішев қандай құрметке де, марапатқа да, елі мен жерлестерінің ыстық ықыласына да лайық азамат.
Бекмырза ЕЛАМАНОВ,
Қазақстан Республикасы
Парламенті Сенатының депутаты.
Астана, маусым,
2018 жыл.
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
