Сыр бойы

Қытайлықтар айтыпты деген нақыл сөздер көп. Солардың бірінде «қаншама иероглиф болса да ақ қағаз көтере береді» делініпті. Біздің түсінігіміз бойынша, шамасы қағазға түскен сөздердің жауапкершілігі туралы айтқан болуы керек деп ойлаймын.Қазір сол жауапкершіліктің тамтығы да қалмай бара жатқан сияқты. Жазғыштар көбейді. Тарих бұрмаланып жатыр. Қайсыбір жылдары украин ра­дикалдары өз елін немістен азат еткен украиндар деп соқты. Тарихты бұрмалау керектігінен, әрине. Соғыс кезіндегі Кеңес Армиясының шартты түрде Украин, Беларусь майдандарымен аталуын сол елдің халқы деп түсінетін болуы керек бүгінгі ұрпақ өкілдері.

1979 жылдың 11 тамызында Украина аспанында әлемдік әуе тасымалы тарихында ештеңемен салыстыруға келмейтін қайғылы оқиға болды. Днепропетровск облысының көгінде «Аэрофлоттың» екі бірдей жолаушылар ұшағы бір-бірімен соқтығысып, 178 жолаушы қаза тапты.

Едіге Якияев он сегіз жасында, яғни 1942 жылғы 18-ші тамызда Қазалы қаласындағы ауылшаруашылық техникумның есепшілік факультетін бітіру бойына Совет Армиясының қатарына шақырылып, Өзбекстанның Қаттақорған қаласынан бір-ақ шықты

Халық арасында таралған аңызда Арыстан баб Қожа Ахмет Яасауидің ұстазы болумен қатар, Мұхаммед с.а.с. Пайғамбарымыздың аманатын тапсырушы. Ол туралы аңыздардың бірінде Қожа Ахметке құрма аманатын тапсырғандығы айтылады. Арыстан Бабтың Қожа Ахметке ұстаздық қызметі айқын байқалады. Яасауидің тәрбие, оқудың кейбір қырларын «Арыстан Бабам ислам дінін баян қылды» (екінші хикмет), «Мың бір зікір үйретіп, мейірбандық жасады» (тоқсаныншы хикмет) деген сөздерінен де танығандай боламыз.

Екінші дүниежүзілік соғыстың оты шарпымаған отбасы жоқ шығар, сірә. Жүректерге соғыс салған жара, көңілдегі нала жазылған жоқ, жанардағы жас құрғады дей алмаймыз. Талай ердің жас ғұмырын жалмаған, талай ананы жесір, баланы жетім қалдырған зұлмат күндер біздің де әулетті айналып өтпепті. Әкемнің үлкен ағасы Мәжит Шәкірбайұлы жиырмаға енді аяқ басар жалындап тұрған шағында майдан шебіне аттанады. Содан 1943 жылдан бастап ешқандай хабар-ошарсыз кетеді. Артында ізі қалмайды, жерленген қабірінің қайда екенін де білмейміз. Бұл үлкен қасірет екен.

Былтыр жазда Тарбағатай ауданының Елеке сазы жайлауынан тоналмай, бүтін күйінде сақталған Алтын адам табылған еді. Енді, міне, тура бір жыл өтер-өтпес уақытта, нақ­тырақ айтсақ, 9 маусым­да облыс орталығы – Өскеменнің іргесіндегі Ұлан ауданы аумағындағы қола дәуіріне жататын Ақбауыр үңгірінің жанынан сақтардың қонысы табылды.

Өткенсіз бүгін, бүгінсіз болашақ болмасы аян. Елбасы Н.Назарбаевтың «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласындағы «Төл тарихын білетін, бағалайтын және мақтан ететін халықтың болашағы зор болады деп сенемін. Өткенін мақтан тұтып, бүгінін нақты бағалай білу және болашаққа оң көзқарас таныту – еліміздің  табысты болуының кепілі дегеніміз осы» деген жолдарды ой жібере оқып, зердемізге тоқып жүрген жайымыз бар.

Ел тарихында миллиондаған азаматтың өмірін қиған қасіретті оқиғаларды білеміз. Олардың бірі – 30-шы жылдардағы саяси қуғын-сүргін мен ашаршылық.

Сыр өңіріндегі Қышқала қалашығынан ерекше сәулетті сегіз қырлы көне ғимараттың орны аршылды, деп хабарлайды «Хабар 24».

 Аралдағы Ақбай ауылында тұратын Жанәбіл ұстаны көпшілік жақсы таниды. Ағаштан түйін түйетін ақбайлық шебердің қолынан шыққан дүниелерін ауылдастары қызыға тамашалайды. Мұндай өнермен зейнет жасына жеткен соң айналыса бастаған Жанәбіл Әбдешов бүгінде немерелері қалаған дүниелерді ойындағыдай етіп жасап береді. Қазіргі таңда ағаш ұстасының ескі моншасы мұражайға айналған. Еңкіш тартқан ескі сарайға бас сұқсаңыз, қолдан шыққан көп дүниеге кезігесіз. Елдегі сәулеті келіскен архитектуралық нысандардың ағаш түріндегі шағын пішіні соның ішінде. Қазақ батырларының түрлі қару-жарақтары да сол күйінше қолдан қашап жасалынған.