Сыр бойы

 Кейде өзімді Қожа секілді елестетемін. Кәдімгі «Менің атым – Қожадағы» 5-сыныпта оқитын, досы «қара Көже» деп атайтын Қожаберген ше... 

 Соңғы кезде, қас қарая бастаса шошитын халге жеттім. Жұмыстан қалжырап, шаршап келесің. Кешкі асты ішкен соң, төсекке құлай кеткің келеді. Бірақ, мен бейбаққа ондай бақ бұйырмаған сыңайлы. Неге десеңіз, мені, екі көзі төрт болып, анадай жерде немерем тосып отырады. Себебі, оған жатар алдында ертегі айтып беруге тиіспін. Бір ертегіні - екінші рет қайталатқызбайды. Әр жолы жаңасын ғана айтуың керек. Осы күнге дейін есімде қалғанын, елден естігенім мен кітаптан оқығанымды тәмамдап, ақыры кітапханаға баруға мәжбүр болғам. Ежіктеп оны да бітірдік. Ара-тұра әжесіне сілтесем, оның әңгімесінен ат тонын ала қашады. Әжесінің ертегілері бір-бірін қайталап, ми палау болып кеткелі қашан. 

Кеңестік дәуірдегі әдебиет қазақ сөз өнерінің тарихындағы жемісті жылдарға жатады. Ұлт тарихындағы ең бір қиын да күрделі, әрі рухани мол дүние қалдырған тұлғалар еңбегі жоғары бағалауға лайық. Замана көшінен қалмай, мезгіл межесінен туындаған шығармалар қазіргі таңда ұлттық көзқарас тұрғысынан қайта қарастырылып, зерделеніп, ғылыми айналымға түсуде. Бұл орайда, қазақ әдебиетіне өңірлік қаламгерлер қосқан үлес те зор. Сондықтан, Сыр өңірі әдебиетінің тарихын тұтастай қазақ әдебиеті кезеңдеріне сай қарастыру, шығармалардың шынайы бағасын беру – бүгінгі уақыт қажеттігінен туындап отыр. Әдебиет ешқашан қоғамнан бөлек болған емес, ұлттың тіршілік-тынысын, рухани болмыс-бітімін, дүниетанымдық көзқарасын көркем шығармалар арқылы танитын болсақ, бұл мақсатты да жоғары деңгейде орындай білген қаламгерлер шығармашылығына жеке-жеке тоқталуымыздың себептері бар. Біріншіден, қазақ әдебиеті тарихындағы өңірлік әдебиеттің көрнекті өкілдерінің шығармашылығы кезең-кезеңімен қарастырылады. Екіншіден, дәуір тынысын бейнелеуде, образ сомдауда, уақыт шындығын көркемдік шындыққа ұластырған шын мәніндегі шеберлік қырлары айқындалады. Үшіншіден, Сыр өңірінен шыққан қаламгерлердің өзіндік ерекшеліктері мен қазақ әдебиетінің дамуына қосқан сүбелі үлесі сарапталады.

  Уа, «Сыр бойым», Жан сарайым жасымнан, Қырға даңқын, Сырға даңқын асырған.

Балам Болатқа арналған жырлар

Қандай да болсын әдебиеттің күші халықпен, оның  өмірімен тығыз байланысында. Ұлттық әдебиетіміздегі үлкен және шын мағынадағы халықтың өкілі есебінде көрінетін биік тұлғалардың бірі – Әбдіжәміл Нұрпейісовтің шығармашылығы халық өмірімен терең байланыста жатыр. Өз шығармалары арқылы өмір шындығына тереңдеп барып, оның күрделі жайларын суреттеу, сол арқылы қоғамдық дамудың сырын ойлану әдебиеттің көркемдік мүмкіндігін кеңейтті. 

 Айдынды Арал жұрты ерекше қуанышқа бөленген күні даңқты жерлесіміз Ә.Нұрпейісовтің көркем сөзбен жасаған әдебиеттегі әлеміне қайта бір көз жүгіртіп өттік...

 Бүгінгі таңда қазақ айтыс өнері туралы зерттеулер де, оған қатысты айтылып жүрген әңгімелер де көп. Алайда, бұл айтыс өнері туралы барлығы айтылды, барлығы зерттелді деген сөз емес.

  Бір қарағанда қисыны жоқ секілді. Шиелі – Сырдарияның бо­йында, Қарасаз – Хантәңірінің етегінде. Алайда, оларды байланыстыратын себеп бар. Бірінде – қазақ әдебиеті алыптар тобының өкілі Әбділда Тәжібаев дүниеге келді. Екіншісінде – Алаштың ақиық ақыны Мұқағали Мақатаев өмірдің есігін ашты. Екі талант өлеңде табысты. Әке мен бала болып қауышты.

Бүгін 95-ке толып отырған осынау толағай жазушының жұртқа түсініксіз бір қыры бар болып тұр. Ол – баяғыда өз бағасын алған «Қан мен терді» қайта-қайта жөндей беруі. Сөзімізді жазушының осы бір түсініксіз қырын түсіндіруден бастағалы тұрмыз.